ئن ترارەکی شیری یە و پشکلەکا تێدە / اسماعیل سلیمان ھاجانی

دوو شەڤ و رۆژەک بەسن مرۆڤ د ناڤ خوە دا بچت و ھزرا خوە بگوھورت.ئەمێ لسەر لێڤا کەندالی.
گۆتنا وی دناڤ گوندی دا بەربەلاڤ ببوو، پشتی ھاتیە باژێری ژی ئەڤ گۆتنا وی وەک گۆتنەکا مەزنا دناڤ خەلکی دا دھاتە گۆتن. وەکی حەموو بلبل گۆتی(ئەمێ لسەر لێڤا کەندالی ).ھندی بێ ئێغبالبوو. دەمێ حکومەتێ بریارا نەھێلانا نەخوەندەواریێ دای ،سالا دایک بوونا وی داوی تەمەن بوو کو ب شەڤ بچن خوەندنا بزۆری .ھەڤالێن وی دچوون دکاناوی یا بلبلا و یاری دگەل دکرن و پێ دکەنین .کۆرو ما ئەڤە تو چەندی بێ شانسی دێ بلا سالەکا دی ل سەر عەمرێ تەبا و تو ژڤێ بەلا رەش خلاس بایی ، ڤی عەمری سەر ژنو تلێن ب داس و شڤکێن داران ڤە گۆج بووین ژ نوو قەلەمی بگرن ئەڤ زمانێ حولی فێری دەنگێ چڤیکا بووی ژ نوو فێری (راشد یزرع ، راشد یحێد )ببت .ئەوی ھندی دی پور پور دکر و گازندە ژ بەخترەشیا خوە دکرن.ئەو چەند سال بوون مەلایەک جیرانێ وان بوو ھەر گاڤا خەونەکا نەخوەش دیتبا سپێدێ زوو رێکا مەلای دگرت و خەونا خوە بو دگۆت .مەلای ژی وەکی ھەرجار ئێک بەرسڤ بۆ ھەبوو :
– حەمید تو مرۆڤەکی مەزنی ئەڤە چ دکانا تەیرکانە تە ڤەکری گونەە پەرندێن خودێ بەردە و ئازا بکە خودێ دێ تە ئازاکت ،ئەڤ خەونێن نەخوەش تو دبینی ھەموو گازندێن ڤان تەیرو تەوالانە پەرندێن بێ زار و زمان ئازادیا وان ژێ دستینی ،چار برسی دبن چار تێھنی دمینن،لبەر سەرمایێ و جار لبەر گەرمێ دھێلی ڤی کاری بگۆھۆرە رزق لنک خودێ یە، ئینشائلاە دێ دەرگەھەکی باشتر بۆ تە ڤەکتن .حەمو بلبل دا لسەر مللێ خوە زڤرت و روویێ خوە ژ مەلایی گۆھێزت و دبن لێڤانڤە ب شەرمینی بێژت:
– سەیدا بخودێ ئەز چ کارێن دی نزانم ئو کەیفا من ب تەیرکا دھێت ،ئەز بێی وان نزانم دێ چاوان ژیم.
عشقا وی بو پەرندان ھند بوو ھەر زارۆیەکی خوە ناڤێ پەرندەکێ لێکربوو کچا وی یا مەزن کوتر بوو یا ددویف دا پۆرێ و کورێن وی ئێک کۆندو و یێ دی شاھین و یێ ژ ھەمووا بجووکتر ب گەلەک ناڤان گازیدکرێ چار رەشوێلێ بابێ خوە و جارنا ژی دگۆتێَََََََ عەندەلیکێ من و دناس نامێ دە ناڤێ وی عەبدال بوو .ھەر چەندە ژنکا وی یە ب گل و گۆشت بوو ژی دگوتە وێ سڤیانوکامن و گەلەک جاران ژی کەوێ ژ بەر کو وێ ژی ھندی گازندە ژێ دکرن سەرا ڤی کارێ نە مەسرومی وی .چەند کەوێ گۆتبا یێ کور و مەژی رەشۆ ما کار قەلیاینە ما برھاینە نێ تو یێ بوویە پێترانکێ خەلکی ھندی بەحسێ تە و ڤێ دکانێ دکن ،نە ئێک دھێتە خوازگینیێن کچەکا تە نە ئیک رازیدبت کچا خوە بدتە کورەکی تە ، کورو بەسە نێ تویێ پیر بووی مائەڤە کارە تو دکی .بلا کورک بو خوە بکنە دکانا زەرزەواتی باشترە و بخێرترە .ئەو داکەنت و بێژتە خانما خوە( بخوینە و ھەر بخوینە کەوا سپێدا بخوینە ).
چەند زارۆکەک ھاتبا دکانا وی دا بێژتێ کاوەرە بو مامێ خوە ڤێ وانێ جارجارا بنڤیسە .وپاشی دبن لێڤانڤە بێژت بخودێ ئھا ئەڤ بلبلێ من ژ حکومەتا مە ب ئاقلتر و زاناترە وەرە ڤی زرە پارەی ددتە ماموستا و قەلەم و پەرتوکا مە ڤان کالەمێران بکتە خوەندەڤان، گاڤا ئەم ئاخڤین ژی ھشبن حکومەتێ خێرا ھەوە دڤێتن.ما ھوون ژ حکومەتێ پاشتر دزانن؟ لاحەیلەل وەلا بو ڤێ بەلایێ سێ رۆژا نەچە دێ تە کنە د پۆزخانێ ڤە ھەرە ئەڤ زرتویلێن سەرکول ژبابێ خوە شەرم ناکن دێ مرۆڤی راکنە سەر سەبۆرێ و گاڤا تەنزانی ژی ئەڤێن دی ژی وەکی قەحبکێن جۆبەخانێ حیلحیلا وان دێ ب مرۆڤی کەنن.
ئێڤاری دەرەنگ نە بدلەکی ب ھزاردلان دیسان جانتا خوە راکر و قەستا خوەندنگەھێ کر.چەند بەرێ وی کەتبا ڤێ رێکێ تا دھاتێ ژ ترس و شەرماندە . ھەرچەند خوە دقۆلاچێ رێزا سیێ دە ڤەدشارت لێ مامۆستای بەلاخوە ژێڤەنەدکر گاڤا دورا وی ھاتبا رادکرە سەر سەبۆرێ .وێ رۆژێ دەست ب وانەکا نووکرن ماموستای چەند جاران خواند و خوەش ناڤێ نوری دھاتە گۆتن .پشتی باوەشکەکا درێژ سەرێ خوە ب نک ھەڤالێ خوە ڤە بر و دبن لێڤانڤە گۆتێ کورو باش بوو بەلا ڤی سەگبابێ رەشکۆ ژ مەڤە بوو ئەڤە نویریە ھەکە ھەما تە نزانی ژی نویریێ ئاڤدەل بینە بیرا خوە .ماموستا لھنداڤی سەرێ وی سەکنی:
– مام حەمید کەرەمکە دورا تەیە تو ژی بخوینە تلێن وی و لێڤێن وی پێکڤە لەرزین بێھنکۆرتکێ گرت و پشتی دوسێ جاران گۆتی ( نننن ..نییی..نوی ..نوی ..نویری..نویری)ماموستا لھنداڤی وی لێڤێن خوە مووچکرن دوو سێ جاران ل دووڤ یەک نوو..ری ..نوو…ری.. نوری ..نوری ..نوری. ب تورەی ڤە ل مامۆستای ڤەگەراند مالتا ما ئەز چ دبێژم نێ ئەز ژی یێ دبێژم نویری ئەڤ ئەوە ئەز حەفت سالی ئەز و نویری ھەڤالێن ئێکن و رۆژێ ھزار جارا ناڤێ وی دئینم ھێشتا تو یێ د بێژیەمن نزا چاوا، بەرێ خوە ب نک ھەڤالێن خوە یێن د پۆلێدا ڤەگۆھازت ھەموو یێن دکەنن گەلی ھەڤالان مام تشتەکی شاش گۆتیە ھوون بخودێ کن ئەڤە چەند سالە ئەز نویری ئێکدو دنیاسن ماڤێچا ھوین دێ ژنوی ناڤێ ھەڤالێ من نیشا من دن ھزار جارا بخودێ ھەتا سوبەھی ھوون بێژن ناڤێ وی نویری یە.مامۆستای پیچەکێ خوە دا پاش و گۆت:
– مام حەمید بەس خوە تورە نەکە ئەز ژی برازایێ تە مە ،ئەڤە دەرسە ناڤێ دەرسا مە نوری یە ئەز دزانم ناڤێ ھەڤالێ تە نویریە.ئەڤە پیتن ئەمێ لێکدن و ھەر پیتەکێ دەنگەکە و ئەمێ ڤان دەنگا رسمکن دا ھوون ژڤێرێ و پێڤە دەنگێ ئن بناسن و بنڤیسن.حسابکە بیتا (ئن..ئن..ئن) مێڤانا مە یا نوویە کی دزانت وەکی چ یە؟
– ئێکی گۆت وەکی ترارەکی شیری یە و پشکلەکا تێدا،دەنگەکی دی ب کەنیڤە گۆت مام حەمید وەکی ھێلینا کوترکێ یە و ھێکەکا تێدا .
حەموبلبل ھندی دی رەش و شین بوو و ب تورەی ڤە گۆت تو نەوەیێ دبێژی کوترک دوو ھێکا دکن و بەحسا کوترک و چڤیکان نەکن نەکارێ ھەوە یە .باشە مامروڤ دەنگا رسمدکت یان توماردکت با ھەکە ھوسا با مەحەمەد عارفێ جزیری نە دچوو تۆمارگەھا تاھا شنگاری و دەنگێ خوە لسەر بەکرا تومارنەدکر ،داھێتە نک تە و بێژت مامو کا بومن دەنگێ من رسمکە ، ھەی .. خودانێ رسما وەلەە ب ھەرسێ ناڤێن خودێ کم ھوون ڤێ تالیا عەمری دێ مرۆڤی دین کن.پشتی ڤێ گۆتنێ زەنگا بێنڤەدانێ لێدا . رابوو سەرخوە کیسکێ خوە ئینادەر و ب تورەیڤە ددانێن خوە قیچکرن و گۆت (ھیھی ..ھیھی خودانێن حلکەحلکێ ھوون ھەر بکەنن جارەکێ ھاری من گۆتنەکا راست نەکن ئەزی دورستم یان ئەو )
پشتی بێنڤەدانێ ماموستا ب ژوورکەت و گۆت:
– کائەم دەراسا دی گەھشت بوون کیڤە دورا کێ بوو بچت سەر سەبۆرێ ؟ ھندەکا پێکڤە گۆت دورا مام حەمیدە .
مام حەمید لەرزی و چوکێن وی ڤێککەتن ژ شەرم و سەھمادە و ب بشکورین گۆت سەیدا تو بخودێ ناڤەکی سانەھی بێژە من .ماموستای گۆت دەرسا بوری مە یا وەرگرتی و حەفتی یەکێ ئەم لێ مابوون وە یا خوەندی و یا نڤیسی .
بلەز گۆت – سەیدا تو بخودێ کی بەس نەبێژە من ناڤێ رەشکوو بنڤیسە ئەڤی رەشوویی مالا من خرابکر! ھەڤال ھەموو کەنین بدەنگەکی بلند ماموستای گۆت رەشکوو کیە ،رەشوو چیە؟ ئێکی بکەنی ڤە گۆت بەحسا راشد دکت.مامۆستا ژی بکەنیڤە گۆت باشە:
– بنڤیسە شەعب.ئەو لبەر سەبۆرێ راوەستا ھندی تەبەشیر لێک بادا و زڤران و ئینا وبر نزانی .ھەڤالێ وی ئەوێ ل رێزائێکێ گەنجەکی زیرەک و عاشقێ خوەندنێ بوو ، ژ مێژە وی گۆت بوویێ چاڤێ تە ل مامێ تەبت دەمێ من رادکن سەر سەبۆرێ و جفرەک بو ھەرپیتەکێ دناڤبەرا خودا چێکربوون . ئەوی ژی ھێدیکا دبن لێڤانڤە گۆت:
– سێتلک و سێ کۆمک ، دەڤێ داسا بێ دویلک ، قازانا لسەر ئێک پێپک.
دەستێ وی یێ لەرزوک ب ھەر حالێ ھەی وێنەکی نێزیکی پیتا (ش ) چێکر و ل پیتا عەین ئاسێ بوو چار بەرێ داسێ ددا لایێ چەپێ و چار ئەڤراز دکر و چار ژی دناڤ کەنیا ھەڤالێن خوەدا ما راوەستای .ژنشکاڤە ل مامۆستای زڤری و بتوورەیڤە گۆت:
– سەیدا شەعب خوە لسەر سەبۆرێ ناگرت دەستێ خوە ب پۆلێ ڤە بر و گۆت ئھا ئەڤێن ل سەر کورسیکا رونشتین ئەو شەعبن .ئەڤێن لکولانا ل ناڤ مالا ئەو ھەموو شەعبن خونە شەعب پەرێ سیرێ یە دێ خوە ب سەبۆرێ ڤە گرت. مالا ھەوە ما خوە نە ھوون نەمرۆڤن پیچەکێ عاقلێ خوە بینە سەرێ خوە ،خوەنە ھەوە مەژیێ چوچکان خواریە وەی!
سۆزبت ھێدی پێن من ب ڤێرێ نەکەڤن و ھێدی ھوون من لڤێرێ نەبینن .چ چێدبت بلا چێبت زیندان سەد جارا زیندان .چەندا نەخوەشبت دێ باشتربت ژ ڤێ زیندانێ و حیلحیلا ھەوە .
پشتی حەفتیەکێ و چەند ھوشداریێن موختارێ تاخی و کارگێریا خوەندنگەھێ . ئێڤارەکێ پولیسان ژ دکانێ راکێشادەرێ و بەرەو پۆزخانێ برن و زیندانکرن ب دوو شەڤ ودوو رۆژان. ئەو بتنێ دژوورەکا زیندانێدا بوو ،دەرەنگی شەڤ کرە ھەوەار پولیس شحاتە شخاتە کا وەرە ناڤێ تە چیە ئەز پەقیم دێ چمە دەستاڤێ.
پولیسەکێ رەشتەعلە و کەب کەبە لبەر شفشا راوەستا و ب تورەی ڤە لێ حورجمی کورۆ تەخێرە قیژ قیژێن تە وەک مریشکا ئەز کێبلی بینم و بێمە روحا تە بێ دەنگ بە ھەی سەگباب .دەرگەە ڤەکرن نینە ھەتا سوبەھی سەعەت ھەشت تو تەنگاڤی تەژی ناڤ شەلوالێ خوەبکە .باشە جارەکادی دەنگ ژ تەبھێت ، تو دزانی من چ گۆتەتە .ئەو دووشەڤ و رۆژە، بوون دووچەرخ و فەلەکەک .دگەل دیواران دپەیڤی بەرسڤ نەبوو ، ھندی ب زمانێ چڤیکان خوەند و فیتی ڤەدان ئەو شەڤ دەربازنەبوون . گۆتنێن مەلای ھاتنە بیرێ. راستە من ئازادیا ڤان پەرندێن بەلنگاز بێ زار و زمان ژێ ستاندیە.ئەڤە سیە سالە ئەز ڤان بەلنگازان دەستە دەستە دگرم و زیندان دکم .سوزبیت سوبە بیھێم بەردان ئەز قەفەسەکێ نەھێلم ساخ و ھەموو یان بەردم .توبە ھێدی ڤی کاری بکم.